Şemmame, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin özellikle Gaziantep, Şanlıurfa ve çevresinde oynanan, halk arasında çok sevilen ve geniş bir coğrafyada bilinen bir halay türüdür. Adını taşıyan türküyle özdeşleşmiş bu halk oyunu, hem coşkulu müziği hem de canlı figürleriyle toplumsal hafızada önemli bir yere sahiptir.
Şemmame’nin Anlamı ve Kökeni
“Şemmame” kelimesi Arapça kökenlidir ve kavun anlamına gelir. Ancak halk arasında bu kelime daha çok şirinlik, sevecenlik, sevgi gibi anlamlarla anılır. Aynı zamanda yöresel bir sevda türküsünün adı olan Şemmame, zamanla halay figürleriyle birleşerek dansla anlatılan bir sevda hikâyesine dönüşmüştür.
Türkünün sözlerinde geçen “Şemmame” bazen bir sevgiliye hitap olarak kullanılır. Dolayısıyla bu halk oyunu, hem bir eğlence biçimi hem de bir duygusal anlatım aracıdır.
Oynandığı Yöreler ve Halk Kültüründeki Yeri
Şemmame, başta Gaziantep, Şanlıurfa, Kilis, Adıyaman ve Diyarbakır olmak üzere Güneydoğu’nun pek çok şehrinde bilinir ve oynanır. Özellikle düğünler, nişanlar, bayramlar ve köy şenliklerinde halkı bir araya getiren en popüler oyunlardan biridir.
Halk arasında, birlikte halay çekmek sadece eğlenmek değil, beraber olmanın, dayanışmanın ve kültürü yaşatmanın da bir yoludur. Bu yönüyle Şemmame, hem geleneksel değerleri hem de ortak sevinçleri temsil eder.
Müzikal Özellikler
Şemmame, aynı adlı anonim halk türküsüyle oynanır. Bu türkü genellikle hareketli bir ritimle çalınır ve herkesin kolayca eşlik edebileceği sözlere sahiptir:
Şemmame, şemmame
Ben sana dayanamam
Gözlerin sürmeli yar
Senden ayrı duramam…
Ölçü birimi: Genellikle 2/4 veya 4/4 ritimlidir.
Enstrümanlar: Davul, zurna, klarnet ve bağlama en yaygın olanlarıdır. Modern düğünlerde klavyeli müzik sistemleriyle de icra edilir.
Müziğin temposu oldukça canlıdır ve dansçıları harekete geçirir. Oyuncular zamanla hem şarkıya eşlik eder hem de figürlerle ritme uyum sağlar.
Figürler ve Oynanış Şekli
Şemmame Halayı, klasik Güneydoğu halay yapısına benzese de kendine özgü neşeli ve hareketli figürleri vardır. Oyuncular el ele tutuşur ya da mendil aracılığıyla bağ kurar. Halaybaşı, oyunun yönünü ve temposunu belirler.
Temel özellikleri şunlardır:
- Zıplamalı adımlar
- Yan yana hafif diz kırmalar
- Ayakta yapılan figürlerle dönüşler
- Mendil sallayarak yapılan jestler
Bazı yerlerde halay, çift sıralı ya da kızlı-erkekli oynanır. Özellikle halayın ilerleyen bölümlerinde tempo iyice yükselir, bu da seyirlik bir coşku yaratır.
Kıyafet ve Görsel Unsurlar
Şemmame halayı oynanırken yöresel kıyafetler tercih edilir:
- Erkekler: Şalvar, kuşak, cepken ve başta puşi.
- Kadınlar: Renkli entariler, pullu başörtüler, bel kuşakları.
- Bazı ekipler ellerinde renkli mendiller veya halk arasında “şemmame mendili” de taşır.
Bu görsel unsurlar, oyunun sahneleme yönünü zenginleştirir.
Şemmame’nin Toplumsal Önemi
Şemmame, sadece bir halk oyunu değil, aynı zamanda kültürel bir kimliktir. Bu oyun sayesinde:
- Toplumsal bağlar güçlenir.
- Gençler geleneklerle tanışır.
- Müzik ve dans aracılığıyla duygu aktarımı sağlanır.
Özellikle folklor ekipleri ve halk dansları yarışmalarında Şemmame, hem yerli hem de yabancı izleyiciler tarafından ilgiyle izlenen, coşkulu bir performans olarak yer alır.
Sonuç
Şemmame, ritmiyle kalpleri, figürleriyle insanları birleştiren; geçmişten bugüne sevgiyle taşınan bir halk oyunudur. Her oynandığında hem eğlendirir hem de kültürel bir mirasın canlı kaldığını hatırlatır.
Günümüzde de düğünlerden sahne gösterilerine kadar pek çok alanda yaşatılan bu güzel halay, Güneydoğu Anadolu’nun neşesini ve sevgisini tüm ülkeye yaymaya devam etmektedir.
News
